Strona główna Parafia Mogiła Stacja kolejowa w Mogile
Stacja kolejowa w Mogile
Stacja kolejowa w Mogile, fot. nieznanego autora, ok. 1910 r. (Muzeum Historyczne Miasta Krakowa). Ten tytuł jest wspomnieniem miejsca, którego nie ma już w Mogile. Kto pamięta, że w przeszłości wieś i gmina Mogiła miała kolejowe połączenie z Krakowem? Także wskazanie dziś miejsca, w którym był budynek stacji kolejowej Mogiła, nie byłoby łatwe. A stosunkowo krótka historia kolejowego połączenia Mogiły i Krakowa miała swój początek u schyłku monarchii austro-węgierskiej.
 
„W roku 1890 podjął Sejm krajowy dawnej Galicji akcję budowy kolei, a w szczególności kolei niższo rzędnych… Dla popierania budowy kolei Sejm utworzył «Krajowy Fundusz Kolejowy» przez zapewnienie dotacji z ogólnego Funduszu krajowego na przeciąg 75 lat począwszy od r. 1894, pierwotnie w rocznej kwocie 600 000 koron austro-węgierskich, a od r. 1908 w kwocie 900 000 koron a-w. (…) Linie gwarantowane przez kraj były budowane pod bezpośrednim nadzorem Wydziału krajowego. W ten sposób wybudowano i oddano do ruchu publicznego następujące koleje lokalne, które stanowiły własność prywatną Towarzystw akcyjnych dla każdej z nich ukonstytuowanych: (…) 4) Kraków-Kocmyrzów – długość 18,910 km – otwarcie 14 II 1899 (…) Prowadzenie eksploatacji na tych liniach objął Zarząd kolei państwowych na podstawie zwrotu własnych kosztów (...). Kolejowych połączeń w kierunku północnym brak było do czasów pierwszej wojny światowej. Można tu wliczyć co najwyżej lokalną linię kolejową stanowiącą własność prywatną, uruchomioną w 1899 r., z Krakowa do Kocmyrzowa, nad samą granicą rosyjską, oraz jej odnogę z Czyżyn do Mogiły (16 VI 1900)”.
 
W związku z budową Nowej Huty i rozwojem komunikacji tramwajowej, w roku 1953 zamknięto to połączenie dla ruchu pasażerskiego, a w roku 1954 zamknięto całkowicie ruch towarowy, żeby w 1956 roku zlikwidować całkowicie stację kolejową Mogiła. Likwidację stacji Czyżyny i stacji Kocmyrzów przeprowadzono w innych latach.
 
Kiedy szukałem informacji i materiałów na ten temat, postanowiłem zapytać o to osoby, które pamiętają czasy tego połączenia kolejowego. Jakież było moje zdziwienie, gdy okazało się, że prawie nikt z pytanych nie potrafił prawidłowo przypomnieć sobie przebiegu linii kolejowej na zachód od Czyżyn, czy od młynów przy ulicy Mogilskiej. Jak wspomina jeden z najstarszym mieszkańców Mogiły, p. Jan Mars, pociąg z Krakowa do Mogiły, zwany przez mieszkańców „mogiłką”, przyjeżdżał dwa razy dziennie: o godzinie 7:30 i 15:00. Korzystała z niego głównie młodzież ucząca się w Krakowie i studiująca, a także wożono tym pociągiem towary (zboże do młynów mogilskich, węgiel i inne). Nie było to zapewne tanie podróżowanie, skoro żyjący jeszcze świadkowie tamtych czasów pamiętają sam pociąg, ale przyznają, że najczęściej za środek transportu w kierunku Krakowa służyły im furmanki lub własne nogi.
 
W latach międzywojennych linia kolejowa Kraków-Czyżyny-Mogiła czy Kraków-Czyżyny-Kocmyrzów miała spore znaczenie. Do Kocmyrzowa dojeżdżał bowiem pociąg z Kazimierzy Wielkiej (wąskotorówka) i można było kontynuować dalej podróż na ziemię proszowicką i kielecką. W latach II wojny światowej szlak połączeń kolejowych Mogiła-Kocmyrzów-Kazimierza Wielka był wykorzystywany przez wielu mogilskich „kurierów żywnościowych”.
 
Niestety ten pociąg już nigdy nie odjedzie, ale spróbujmy go ocalić w naszej pamięci. Stacja Mogiła była ulokowana w pobliżu cmentarza mogilskiego. Bocznica kolejowa kończyła się na wysokości cmentarza i ukośnej drogi z Mogiły do Bieńczyc, przy której stał przydrożny krzyż (dzisiaj znalazł się on na os. Szklane Domy). Natomiast sama stacja Mogiła była nieco dalej w kierunku zachodnim. Tor w kierunku Krakowa był położony obok drogi Kraków-Nowe Brzesko i mniej więcej na wysokości dzisiejszego Placu Centralnego przecinał ówczesną granicę miasta Krakowa (1943 r.), aby obok dzisiejszego NCK-u i „miasteczka komunikacyjnego” dotrzeć do istniejącego już wtedy „Monopolu”, czyli zakładów tytoniowych. Następnie tor kolejowy przecinał dzisiejszą al. Jana Pawła II, zwaną wtedy złowrogo Mogilaer Strasse i na wysokości dzisiejszego os. Kolorowego łukiem połączyć się z torem od strony Kocmyrzowa, a dalej już prawą stroną przez stację Czyżyny, w kierunku młynów na ul. Mogilskiej. Dalej tor skręcał w lewo i przez Grzegórzki, oraz okolice krakowskiej rzeźni docierał do znanej wszystkim linii kolejowej Kraków Główny-Kraków Płaszów.
 
Wyobraźmy sobie, że na krakowski dworzec wjeżdża buchający parą parowóz, a za nim kilka wagonów… Stłumiony głos podaje komunikat: „Uwaga, uwaga! Pociąg osobowy do Mogiły przez Czyżyny odjedzie z toru przy peronie...”
 
 
Waldemar Cyganik
 
Por. "Mogilski Krzyż. Gazeta parafii św. Bartłomieja Ap." 4 (52)/2003, s. 20-21.