• information
  • de
  • gb
  • fr
  • it
  • sk
  • es
  • ua
  • cz
Strona główna Opactwo Kongregacja Polska Zakonu Kongregacja Polska Zakonu Cysterskiego - dzieje najnowsze
Kongregacja Polska Zakonu Cysterskiego - dzieje najnowsze
Kongregacja Najświętszej Maryi Panny Królowej Świata lub Polska od dnia 29 stycznia 2007 r. ma nowego Opata Prezesa – został nim obecny opat mogilski, o. Piotr Chojnacki, który zastąpił dotychczasowego opata sprawującego tę funkcję – o. Eustachego Kocika z Wąchocka. Podczas Kapituły Kongregacji delegaci ze wszystkich wspólnot cysterskich Kongregacji Polskiej dokonali również wyboru członków Rady Opata Prezesa i zajęli się sprawą zmian w Konstytucjach Kongregacji. W obradach Kapituły uczestniczył nasz Opat Generalny, Maur Esteva.

O. Opat Prezes Piotr Marek Chojnacki do opactwa mogilskiego wstąpił 22 lata temu. Studia teologiczne ukończył w Instytucie Księży Misjonarzy w Krakowie. Pracował jako katecheta w XVI LO (Kraków) oraz jako wychowawca w internacie Liceum św. Bernarda na os. Szklane Domy. Skierowany przez przełożonych na studia do Rzymu zakończył je dysertacją na Gregorianum pt. „Chrzest i Eucharystia jako rytualne źródła życia chrześcijańskiego według św. Bernarda z Clairvaux” (napisana w języku włoskim). W 2000 roku, po powrocie do Polski, został wybrany Opatem cystersów w Mogile. Obecnie jest wykładowcą na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. w 2010 roku został ponownie wybrany na urząd opata mogilskiego.

Oto kilka ogólnych informacji o Kongregacji w naszym Zakonie oraz o roli i zadaniach Opata Prezesa:

Kongregacje monastyczne cystersów to połączenia wielu samoistnych klasztorów pod władzą Kapituły Kongregacji i jednego przełożonego, który nazywa się Prezesem. Ponad Opatem Prezesem stoi Opat Generalny. Kongregacje nasze łączą się w Zakon Cysterski. Głównym celem tego połączenia jest wzajemna inspiracja i praktyczna pomoc w prowadzeniu i doskonaleniu życia monastycznego.

Kongregacje mają żywotne znaczenie w naszym Zakonie dlatego, że pojedyncze klasztory są za małe i słabe, jeżeliby chciały żyć i pracować w pełnej i absolutnej niezależności i samowystarczalności. Jednocześnie Zakon składa się z tak różnych i różniących się form i zadań życiowych, że nie można nim rządzić przy pomocy jednolitych form i metod. Tak więc Kongregacja powinna być żywą i konkretną jednostką działania, łączącą razem siły kilku domów mających te same założenia i podobne zadania życiowe.

Opat Prezes rządzi Kongregacją po myśli Kapituły Kongregacji i jest znakiem braterskiej jedności, jaką złączone są klasztory między sobą. Wypełnia swoją posługę w tym celu, aby rozwijało się i umacniało życie klasztorne w rodzinach monastycznych według Konstytucji Kongregacji.

Opata Prezesa wybiera się na sześć lat. Może on być ponownie wybrany na ten urząd. Posiada on prawa i obowiązki najwyższego przełożonego Kongregacji – troszczy się o należyty stan i rozwój życia w klasztorach Kongregacji. Do jego zadań należy m.in.: zwoływanie Kapituły Kongregacji, przewodniczenie w wyborach opatów i przeorów (konwentualnych) oraz ich zatwierdzanie, dokonywanie wizytacji klasztorów Kongregacji, składanie sprawozdań ze swoich rządów na Kapitule Kongregacji, Kapitule Generalnej i Synodzie Zakonu.

W Zakonie Cysterskim mamy obecnie 13 kongregacji łączących różne klasztory (męskie i żeńskie) na terenach różnych państw, na różnych kontynentach, które za przełożonych mają przeorów, opatów (przeorysze, opatki), administratorów. Ponadto do Zakonu wcielone są (inkorporowane) też klasztory nie przyłączone do żadnej z 13 kongregacji, pozostające pod zwierzchnością biskupów czy pod tzw. pater immediatus („ojciec bezpośredni”). Niektóre klasztory pozostają pod bezpośrednią zwierzchnością Opata Generalnego.

To niesamowite, że i dziś – w XXI wieku – istnieją wspólnoty, które chcą zostać włączone do Zakonu Cysterskiego (tak jak działo się to u początków Zakonu, w XII wieku), czyli żyć Regułą św. Benedykta, przyjąć Konstytucje naszego Zakonu, tradycje, obyczaje, czarno-biały habit… Co ciekawe, życie cysterskie prowadzą także niektóre wspólnoty ewangelickie. Nie należą one do Zakonu, ale utrzymują przyjazne więzi.

Trzeba tu też wspomnieć o Zakonie Cysterskim Ściślejszej Obserwancji, który „zrodził się” z Zakonu Cysterskiego jako forma powrotu do pierwotnego, ścisłego zachowania Reguły. Trapiści (oraz trapistki) tworzą osobny Zakon, ale między nimi a cystersami istnieje wzajemne powiązanie i dialog.

Jak przedstawia się Kongregacja Polska Zakonu Cysterskiego? Otóż należą do niej nie tylko klasztory w Polsce, ale również i te za granicami naszej ojczyzny, które zostały ufundowane (założone) lub przejęte przez cystersów z Polskiej Kongregacji.

W XVI w. opat Edmund a Cruce, podczas wizytacji klasztorów w Polsce, podjął pierwsza próbę utworzenia kongregacji cystersów w naszej ojczyźnie. Polegało to na połączeniu wszystkich klasztorów polskich w jeden twór prawny o wspólnych statutach, ale nie była to kongregacja, gdyż nie posiadała zatwierdzenia Stolicy Apostolskiej. Obecna Kongregacja Polska została erygowana przez kard. Stefana Wyszyńskiego w 1953 r. powagą Stolicy Apostolskiej (ówczesna sytuacja w Polsce sprawiła, iż Prymas miał wówczas taką władzę i uprawnienia). Dykasterium watykańskie do spraw życia konsekrowanego zatwierdziło decyzję Prymasa dekretem z 6 stycznia 1964 r., a Ojciec Święty Jan Paweł II potwierdził je uroczyście breve apostolskim "Alia inter celebria Poloniae" 16 lipca 1987 r.

Obecnie najstarszym klasztorem Polskiej Kongregacji jest opactwo w Jędrzejowie (diecezja kielecka, woj. świętokrzyskie), ufundowane w 1140 r., skasowane w 1818 r. Odrodzenie życia cysterskiego w Jędrzejowie nastąpiło 23 września 1945 roku dzięki cystersom ze Szczyrzyca. W 1953 roku klasztor w Jędrzejowie podniesiono do godności przeoratu konwentualnego, następnie w roku 1989 przywrócono mu rangę opactwa. Jest to zarazem sanktuarium bł. Wincentego Kadłubka, biskupa krakowskiego, u końca życia – cystersa.

Nowym miejscem posługiwania cystersów jędrzejowskich okolicznym mieszkańcom jest filia (dom zależny) na archipelagu Lofoty (od 2004 r.), na północy Norwegii. Cystersi przybyli tu na prośbę biskupa norweskiego.

Drugim klasztorem należącym do Polskiej Kongregacji jest opactwo w Wąchocku (koło Starachowic, woj. świętokrzyskie, diecezja radomska), założone w 1179 roku. Mnisi tego klasztoru zostali rozproszeni po całej Polsce w 1819 roku. Życie cysterskie odżyło tu w 1951 r. (Wąchock stał się wtedy filią klasztoru w Mogile, gdyż „zasilili” go mnisi mogilscy). Godność opactwa przywrócono klasztorowi w 1964 roku. Od 1996 r. do 23 maja 2007 roku o. Alberyk Siwek (były opat wąchocki, † 2008) pełnił funkcję przeora administratora klasztoru w Vyšši Brodzie (Republika Czeska).

Domem zależnym od opactwa w Wąchocku jest klasztor w Sulejowie (woj. mazowieckie, diecezja radomska) – po kasacji ponownie przejęty przez cystersów w 1986 r. Do 2006 roku cystersi wąchoccy zajmowali również klasztor w Krzeszowie. Pod opieką cystersów wąchockich jest dom rekolekcyjny w Marcinkowie (od 2000 r.). Nową placówką (od 2005 r.) jest dom rekolekcyjny w Winnikach na Pomorzu.

Opactwo w Mogile (Kraków) jest klasztorem Kongregacji, którego opat pełni obecnie funkcję Prezesa; ufundowane w 1222 roku nigdy nie zostało skasowane – trwa nieprzerwanie do dziś. Na nowo zostało podniesione do rangi opactwa w 1953 r. Kościół klasztorny konsekrowany 5 maja 1266 r., podniesiony do rangi bazyliki mniejszej przez papieża Pawła VI dnia 9 marca 1970 roku. 9 czerwca 1979 r. opactwo odwiedził Ojciec Święty Jan Paweł II. Wśród obecnych hierarchów był również ks. kard. Joseph Ratzinger. Klasztor jest równocześnie sanktuarium Krzyża świętego. Drewniany kościółek pw. św. Bartłomieja pełnił rolę świątyni parafialnej do czasu ostatniego przejęcia parafii przez cystersów w 1951 roku. Obecny kościół farny wybudowano w 1466 r., a konsekrowano w roku 1475.

Filie opactwa mogilskiego to: przeorat zwykły na osiedlu Szklane Domy w Krakowie (erygowanie parafii 10 maja 1983 r., budowa kościoła i klasztoru od 1984 do 1994 roku; konsekracja kościoła 11 czerwca 1995 r.), parafia w Trybszu (erygowana w roku 1769, zabytkowy kościół z 1567 roku, nowy kościół wybudowany i konsekrowany w 1905 r., parafia objęta przez cystersów w roku 1957) i w Czarnej Górze (kościół wybudowany na miejscu starego w 1993 r., konsekrowany w 1995 r., parafia erygowana w roku 1996) na Spiszu.

Ufundowane w 1234 roku opactwo w Szczyrzycu (koło Limanowej, woj. małopolskie, diecezja tarnowska) to czwarte opactwo naszej Kongregacji. Pierwsi mnisi przybyli tu z Jędrzejowa. Klasztor w Szczyrzycu po zaborach ponownie otrzymał godność opactwa w 1918 roku za sprawą papieża Benedykta XV. Klasztor ten istnieje nieprzerwanie od początku swej fundacji. To mnisi tej wspólnoty w 1945 roku „wskrzesili” klasztor w Jędrzejowie, swoją „matkę”. Opactwo to jest również sanktuarium Matki Boskiej Szczyrzyckiej.

Podlegają mu: przeorat zwykły w Oliwie (Gdańsk; cystersi w 1945 r. przejęli kościół pw. Matki Boskiej Królowej Korony Polskiej, gdyż po kasacie w 1831 roku kościół klasztorny przemianowano na katedrę, a w dawnych zabudowaniach klasztornych mieści się Kuria Biskupia i Seminarium Diecezjalne), przeorat zwykły w Henrykowie (koło Ząbkowic Śląskich, diecezja wrocławska; odzyskany w 1945r.), przeorat zwykły w Argo – Willow Springs (w USA, diecezja Chicago; o. Hubert Kostrzański [† 2002 r.], w czasie wojny – kapelan Armii Krajowej, za partyzancką działalność musiał uchodzić z kraju; wybrał USA, gdzie w 1956 roku nabył kawałek ziemi wraz z farmerskim domem – to w tym domu o. Hubert i kilku cystersów z Polski mieszkali do 2003 r. – w grudniu odbyła się uroczysta konsekracja kościoła i poświęcenie nowego klasztoru, gdzie obok życia monastycznego prowadzą oni działalność parafialną i duszpasterską) oraz filia w Jodłowniku (woj. małopolskie; cystersi przebywają tu od roku 1869 i sprawują opiekę nad świątynią i wiernymi; parafia erygowana w 1925 r., drewniany kościółek pochodzi z 1585 roku, drugi, murowany, wybudowano w latach 80. ubiegłego wieku).

o. Krzysztof Jankosz OCist