Strona główna Opactwo Zakon Cysterski Historia Zakonu
Historia Zakonu


Poznać cystersów. Studia i dokumenty
W 2001 r., nakładem kurii generalnej Zakonu Cysterskiego w Rzymie, opublikowana została obszerna, licząca blisko pięćset stron, antologia, zatytułowana w oryginale: Per meglio conoscere l’Ordine Cistercense. Pomieszczono w niej erudycyjne studia historyczno-prawne pióra o. Polikarpa Zakara OCist, zogniskowane wokół problematyki konstytucji zakonnych w ich rozwoju dziejowym, oraz edycje nowszych dokumentów regulujących różne aspekty współczesnego życia cysterskiego. Zebrane w całość teksty te tworzą znakomity wykład, liczącej ponad dziewięćset lat, historii zakonu. (...) Opat prezes Kongregacji Polskiej Zakonu Cysterskiego, o. Piotr Chojnacki OCist, zainicjował w 2008 r. prace mające na celu przygotowanie polskiego przekładu niniejszej publikacji. W wydaniu tym zdecydowano się zmienić pierwotny układ tomu, wyodrębniając w nim dwie części. Wiązało się to jednocześnie z nadaniem mu nowego, polskiego tytułu — Poznać cystersów. Studia i dokumenty.

W części pierwszej (Studia) zebrane zostały cztery, genetycznie ze sobą powiązane, rozprawy autorstwa o. Polikarpa Zakara (Założenie klasztoru Cîteaux, Początki Zakonu Cysterskiego. Krótkie uwagi na temat badań prowadzonych w latach 1954–1969, monumentalne Dzieje prawa konstytucyjnego Zakonu Cysterskiego oraz Kuria generalna Zakonu Cysterskiego), ogłoszone na łamach różnych wydawnictw w latach 1964–1998 i uaktualnione przez Autora na potrzeby wydania włoskiego.

(poniżej pliki do pobrania!)

Więcej…
 
Początki Zakonu Cysterskiego
Mówiąc o początkach, trzeba rozpocząć od osoby benedyktyńskiego mnicha, Roberta. Robert urodził się około 1028 roku w Szampanii (Francja). Mając 15 lat wstępuje do benedyktynów w Moutier-la-Celle. W życiu zakonnym odznaczał się gorliwością, umiłowaniem modlitwy, milczenia i samotności. Mianowany przeorem, w kilka lat potem zostaje opatem klasztoru św. Michała w Tonnevre. Rozczarowany niepowodzeniami, jakich tu doznał, chcąc wprowadzić surową dyscyplinę, wrócił do macierzystego klasztoru.

Za namową pustelników z Collan i dzięki autorytetowi papieża Grzegorza VII, Robert przejmuje zwierzchnictwo nad pustelnią w Collan. Niedługo mnisi-anachoreci przenieśli się (z powodu bardzo niezdrowego klimatu w Collan) do lasu Molesme w północnej Burgundii. Tam w 1075 roku Robert zakłada klasztor i zaprowadza w nim surową dyscyplinę, opartą na „Regule” św. Benedykta z Nursji. Mnisi żyli w ubóstwie, samotności, mieszkali w chatkach zbudowanych własnoręcznie i pracowali na własne utrzymanie. Opinia świątobliwego życia Roberta i mnichów sprawiła, że stali się magnesem przyciągającym licznych gości (św. Bruno, św. Stefan Harding). Duży napływ kandydatów spowodował założenie nowych klasztorów, a pomoc świadczona przez licznych ofiarodawców sprawiła, że powoli klasztor zaczął zatracać pierwotnego ducha prostoty, ubóstwa i osamotnienia.
Więcej…
 
Zakon Cysterski - powstanie i rozwój
Życie zakonne jest specyficzną formą życia chrześcijańskiego. Posługuje się logiką nadprzyrodzoną w rozwiązywaniu najważniejszego problemu: własnego zbawienia włączonego w ogólny plan ratowania całej ludzkości. W Kościele nigdy nie brakowało ludzi, którzy z odwagą i zaufaniem przyjęli propozycję Chrystusa: "Jeżeli chcesz być doskonały, idź, sprzedaj co posiadasz, i rozdaj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie. Potem przyjdź i chodź za mną" (Mt. 19,21). Idea życia w ascezie: skrajnym ubóstwie, umartwieniu i modlitwie, zawsze znajdowała gorliwych wyznawców. Dla niezliczonych pokoleń mnichów normą życia duchowe go ukrytego w Bogu, stała się Reguła św. Benedykta. Dziełem życia Świętego Ojca nie był założony przezeń w 529 r. klasztor na Monte Cassino, ale właśnie Reguła spisana tam w latach 540 - 547. Ona zdobyła dla św. Benedykta tytuł "Patriarchy". Stała się duszą ruchu monastycznego w Europie. Ukazuje drogę do doskonałości duchowej poprzez panowanie nad sobą, pokorę, posłuszeństwo, milczenie i odłączenie się od świata. W klimacie św. Patriarchy liczne ludy europejskie rosły w cywilizację, w kulturę i wiarę. Między nimi i Polska. Wiele instytucji mniszych opiera się na benedyktyńskiej regule: kameduli, cystersi, kartuzi, walombrozianie, sylwestryni, celestyni, trapiści, rozliczne gałęzie żeńskie. Ta wielka zakonna rodzina dała Kościołowi ze swego grona 5.500 świętych i błogosławionych, 23 papieży, 5.000 biskupów, 15.000 pisarzy. Klasztor jako wspólnota osób dotąd jest sobą, dotąd zachowuje swoją tożsamość, dopóki zachowuje ducha swojej Reguły. Dopóki wraca do uzasadnień i motywów nadprzyrodzonych. Stąd ciągłe powroty do "źródeł", ciągłe ruchy odnowy w Kościele. Sobory, synody, odnowa w każdym wieku i w każdym pokoleniu. Tak też w połowie XI wieku duch reformy ogarnął cały Kościół: papiestwa, zakony, które grzęzły w bogactwie, intrygach wpływowych rodów, symonii. Początek dał papież Mikołaj II (+ 1061), który w roku 1059 zarządza, że wybór nowego papieża należy wyłącznie do kolegium kardynalskiego. Dalej - Grzegorz VII (+ 1085), nieugięty w walce o wyzwolenie Kościoła spod władzy świeckiej - uznawał, że tylko papież może mianować i usuwać biskupów. Papież nie może być sądzony przez nikogo. Duchowny, który otrzymał święcenia za pieniądze, nie może spełniać funkcji kościelnych.
Więcej…
 
Cysterki
Oprócz klasztorów męskich naszego Zakonu istnieją również klasztory żeńskie, w których żyją oddane Bogu mniszki – cysterki. Założyciele Zakonu Cysterskiego wcale nie myśleli o zastosowaniu cysterskiego sposobu życia wobec kobiet, do zakładania klasztorów dla mniszek-cysterek. Jak więc zrodziło się życie żeńskiej części Zakonu Cysterskiego?
 
Gdy nasz założyciel, św. Robert, opuścił swoje benedyktyńskie opactwo w Molesmes, by założyć nowy klasztor (który potem stał się kolebką Zakonu Cysterskiego), jego następcą został opat Gwido. On to założył klasztor benedyktynek w Jully, gdzie wstąpiła siostra św. Bernarda, bł. Humbelina, która przyczyniła się do powstania cysterek. Wkrótce została wybrana przełożoną (przeoryszą) tamtejszej wspólnoty benedyktynek. Gdy klasztor bardzo się rozrósł, część mniszek postanowiła założyć inny klasztor, w miejscowości Tart. Mniszki te, wpatrzone w życie pierwszych cystersów, układały swoje własne życie klasztorne według tegoż wzoru. Tak powstał pierwszy klasztor cysterek (1125 r.).
Więcej…
 
Cysterska „pułapka” – Zakon Cysterski Ściślejszej Obserwancji
Tak jak w XII w. grupa benedyktynów odłączyła się z klasztoru w Molesmes we Francji, aby założyć nowy klasztor w Cîteaux (kolebka Zakonu Cysterskiego) dla surowszego trybu życia, tak historia powtórzyła się 4 wieki później. Początek fali reform w Zakonie Cysterskim dał opat klasztoru w Charmoye, Octave Arnolphini, który wprowadził w swym klasztorze dawno odrzucony zakaz spożywania mięsa oraz wiele innych zwyczajów przestrzeganych w pierwszym okresie istnienia opactwa w Cîteaux i surowości życia pierwszych cystersów. Zwolennikiem reform był także opat Clairvaux (opactwo założone w XIII w. przez św. Bernarda) – Denis Largentier. Także kilka innych klasztorów przystąpiło do tej reformy. Kapituła Generalna (zebranie wszystkich opatów Zakonu, pod zwierzchnictwem Opata Generalnego) zakazała dalszych reform, bojąc się rozłamu w Zakonie. Rozpoczęły się walki o stanowiska i próby przeciągnięcia mnichów innych klasztorów na swoją stronę. Dążący do reformy chcieli ją narzucić wszystkim cystersom i bez jakiegokolwiek ustępstwa.
Więcej…